مدار و بردها در الکترونیک بصورت بردهای تک لایه و بردهای چند لایه میباشند. برای اینکه بتوانیم براحتی تعمیرات برد های الکترونیکی را انجام دهیم و مشکل بیشتری برای آن بوجود نیاوریم بعد از اینکه شناخت کافی روی قطعات پیدا کردیم نیاز است که بتوانی آنها را براحتی از روی این بردها جداسازی و تست کنیم.

همانطور که میدانیم بردهای دستگاههای جدید بسیار ظریف تر و دارای قطعات SMD ریزتری است. بنابراین وقتی میتوانیم یک برد را براحتی تعمیر کنیم که از ابزارهایی که در تعمیرگاهها بکار رفته اند استفاده درست داشته باشیم. هر ابزاری در تعمیرات مخصوص یک کار میباشد و استفاده صحیح آن بهترین نتیجه را در بر دارد. کسانیکه میخواهند مرکز تعمیرات راه اندازی کنند و یا بهترین مرکز تعمیرات بورد را داشته باشند میتوانند از ابزارهایی خریداری کنند که در بازار شناخته شده و کارا است.

ابزار تعمیرات الکترونیک

در این بخش به معرفی ابزار الکترونیک برای تعمیرات و عیب یابی قطعات الکترونیکی می پردازیم

در صورت استفاده صحیح و مراقبت از ابزارهای مرغوب، می توان طول عمر طولانی برای آنها را انتظار داشت. خرید ابزارهایی با کیفیت پایین چندان مدبرانه به شمار نمی آید. زیرا بعد از چند سال خراب شده و باید نمونه دیگری را خریداری کنید. به این ترتیب قیمت آن از هزینه لازم برای تهیه ابزارهای مرغوب بیشتر می شود. معمولا هر فردی بسیاری از ابزارهای لازم برای کارهای الکترونیکی را دارد و در ابتدای کار لازم نیست سرمایه زیادی را به این کار اختصاص دهد.

نکاتی مهم

خوشبختانه وسایل و ابزارهای بسیار ضروری برای تعمیر بیشتر مدارهای الکترونیکی ساده، به چند ابزار اولیه محدود می شوند. مجموعه ای از ابزارهای دستی کوچک (شامل دم باریک، سیم چین، چهارسو و پیچ گوشتی با اندازه های مختلف) را می توان نقطه شروع خوبی به شمار آورد. به لیست خرید این وسایل اولیه، باید هویه کم مصرفی را نیز اضافه کنید، که بهتر است به کنترل حرارتی نیز مجهز باشد.

علاوه بر هویه، جا دارد نوعی قلع کش را نیز تهیه کنید. قلع کش مزبور باید از نوع دستی باشد. البته ممکن است این وسیله برای جداسازی بسیاری از قطعات (مانند مدارهای مجتمع) چندان مفید واقع نشود.
مجموعه ای از دو یا سه تنظیم کننده نیز لازم می شود. این ابزارها کمی با پیچ گوشتی های معمولی تفاوت دارند.

زیرا در ساخت بدنه یا محور اصلی آنها فلز به کار نرفته است. این ابزارها برای ساه تر کردن عمل تنظیم مغزیهای فریت (سر پیچ بعضی از آنها به صورت شش ضلعی می باشد)، خازنهای متغیر و پتانسیومترهای ظریف طراحی شده اند. اگر از این ابزارها برای بازکردن پیچ های معمولی استفاده شود، خیلی سریع خراب می شوند. به همین دلیل از چنین کاری پرهیز کنید.
برای افرادی که می خواهند به صورت منظم کار کنند، فهرستی از ابزارهای لازم تعمیرات ارائه شده است. این فهرست به دو قسمت تقسیم شده است. یکی از آنها وسایل اولیه ضروری را ارائه می کند و دیگری فهرستی از ابزارهای جانبی را تشکیل می دهد که می توانند مفید واقع شوند.

فهرست ابزارهای الکترونیک اولیه تعمیرات قطعات الکترونیک در واقع مجموعه ای از ابزارهای اصلی را ارائه می کند که به نظر تیم مدار سبز برای ساخت و آزمایش هر نوع مدار ساده ای ضروری است. وسایلی که در فهرست دوم آمده اند، ممکن است هر روز مورد استفاده قرار نگیرند اما در دراز مدت به کار می آیند.

فهرست ابزار و تجهیزات الکترونیک اولیه برای تجهیز میز تعمیرات

• انبردست سبک: جهت چیدن سیم لاکی و پایه های اضافی در تعمیر و لخت کردن سیم
• دم باریک کوچک با نوک کوچک (نیم گرد)
• انبردست مجهز به سیم چین و سیم لخت کن
• مجموعه ای از چند پیچ گوشتی (کوچک، متوسط، بزرگ)
• مجموعه ای از چند چهارسو (کوچک، متوسط، بزرگ)
• دریل دستی کوچک : حهت بازکردن پیچ های هرز و اتصال با پیچ و مهره
• مجموعه ای از مته های مختلف
• ست آچار ستاره ای : بازکردن تبلت، لپ تاپ، موبایل، لوازم برقی کوچک
• روغن لحیم آلمانی
• آی سی کش (وکیوم) : در آوردن آی سی با هوای گرم
• خمیر قلع
• شلنگ نسوز آلمانی : قابل استفاده روی قلع کش
• اسپری فریز : خنک کردن آی سی بعد از حرارت و تعویض آن
• مایع فلکس : ریبال چیپ ، در آوردن چیپ و آی سی
• اسفنج نسوز : تمیز کردن نوک هویه
• چسب ۱۲۳: نگهداری قطعات شکسته
• ست پیچ گوشتی T4 , T5 , T6 , T7
• هویه ۴۰ وات : با درجه حرارت قابل تنظیم مارک گات

فهرست ابزار الکترونیک تخصصی ویژه تعمیرات بردهای SMD

• پیچ گوشتی برقی با ترانس : برای راحتی در باز کردن پیچ های طولانی و تعداد بالا مانند دستگاه لپ تاپ
• الکل پروپانول آلمانی با خلوص ۹۹/۹۸
• فیکسچر Fixture : برای شابلون کاری چیپ مادربرد، لپ تاپ، تبلت، موبایل و موارد دیگر
• پمپ باد ۴۰ لیتری موتور یخچالی : تمیز کردن فن ها، نظافت بعد از شستشوی لحیم کاری
• اشنایدر (سشوار صنعتی): در آوردن چیپ های بزرگ بصورت دستی
• کف چین و انبردست کوچک: برداشتن اضافات سیم لاکی روی برد
• منبع تغذیه ۵ آمپر چینی
• پروگرامر TNM 5000: برنامه ریزی آی سی ها
• کاردک شابلون : پخش یکنواخت ماده
• مجموعه ای از پیچ گوشتی های ساعتی
• مجموعه ای از چند سوهان
• هوای گرم با هیتر  Hot Gun درآوردن و جازدن آی سی های متوسط با تنظیم فشار باد مناسب
• گیره رومیزی کوچک مدل مهر با وزن بالا مناسب برای بردهای موبایل و تبلت
• سیم قلع ۰٫۵ و ۰٫۳ و توپ قلع
• قلع کش دستی یا ساکشن برقی: تمیز کردن قلع ذوب شده جهت برداشتن قطعات الکترونیکی
• پَنس سرکج و سر صاف: آنتی هسیتاتیک
• ذره بین دستی یا مسطح: دیدن سطحی روی برد
• لوپ حرفه ای با زوم ۸x و میکروسکوپ mikroskop
• دریل مخصوص بُرد مدار چاپی و پایه مربوطه
• چسب دوطرفه نسوز
• تسترهای برد Tester
• مولتی متر دیجیتال multimeter
• اسیلوسکوپ oscilloscope
• بی جی ای ماشین BGA Machine یا دستگاه IR
• شابلون بورد: ست کامل
• دستگاههای آزمایش و اندازه گیری

نکات مهم

وسایل آزمایش و اندازه گیری نه تنها برای اندازه گیری مشخصه های مدار مورد استفاده قرار می گیرند، بلکه برای تنظیم و درجه بندی و نیز عیب یابی و تعمیر مدار نیز مفید واقع می شوند. امروزه محدوده بسیار وسیعی از وسایل اندازه گیری الکترونیک و ابزار الکترونیک ارائه شده اند، که نه تنها از نظر پیچیدگی، بلکه از نظر قیمت نیز با یکدیگر تفاوتهای زیادی دارند.

در یک انتهای طیف وسایل ارزان قیمت روزمره مانند مولتی مترهای آنالوگ غیر الکترونیکی وجود دارند، و در انتهای دیگر آن می توان وسایل بسیار پیچیده ای را یافت، که توسط ریز پردازنده کنترل می شوند. این وسایل اندازه گیری ها و تنظیمها را به صورت نیمه خودکار انجام می دهند. قیمت چنین وسایلی بسیار بالا می باشد.
آنچه که در فهرست ابزارهای اولیه ارائه شده، برای کار مداوم و وسیع می باشد. فهرست مزبور نباید موجب شود که علاقه مندان به الکترونیک واهمه ای از شروع کار به خود راه دهند. وسایل اندازه گیری را می توان به مرور و در زمان طولانی تهیه کرد. البته باید این کار را با تهیه یک مولتی متر خوب شروع کرد.

وسایل اندازه گیری بعدی، به خصوص آنهایی که در فهرست دوم ذکر شده اند را می توان وقتی تهیه کرد، که سرمایه لازم فراهم شده باشد. به علاوه بهتر است برای گسترش وسایل خود عجله به خرج ندهید. همراهان مدار سبز به زودی اهمیت هر یک از آنها را درک کرده، و برای خرید نمونه هایی که در لزوم آنها تردیدی نیست برنامه ریزی خواهند کرد.

فهرست وسایل اندازه گیری اولیه

1. مولتی متر (دیجیتال با کیفیت خوب) Multimeter
2. اسیلوسکوپ (که بهتر است ۴ کاناله باشد) همراه با پراب ۱۰×
3. مولد سیگنالهای صوتی (با خروجی های سینوسی و مربعی)
4. پراب منطقی نوک تیز: دارای کیفیت کابل مناسب برای تست های دقیق
5. منبع تغذیه DC با ولتاژ متغیر: برای تبلت، موبایل، نوت بوک ۵ آمپر
6. مجموعه ای از پایه ها و پرابهای مختلف

 فهرست وسایل اندازه گیری جانبی

• شمارنده یا فرکانس متر دیجیتال
• آزمایش کننده ترانزیستور
• مولد پالسهای منطقی
• مولد پالس
• فانکشن ژنراتور (مولد موج جاروب)
• دستگاه اندازه گیری توان سیگنال صوتی
• مولد سیگنال رادیویی
• دستگاه اندازه گیری توان سیگنال رادیویی
• مجموعه مورد نیاز برای اندازه گیری
• مجموعه ای از اتصال دهنده ها و آداپتورها
• مجموعه ای از گیره های مخصوص آزمایش آی سی
• آزمایش کننده مدار های منطقی

نکاتی مهم

در دوره آموزش الکترونیک کاربردی کار با ابزارهای تعمیرات بسیار ساده است و برای اینکه بتوانیم بهترین کارایی را از ابزاری که خریداری کرده ایم ببینیم حتما روی بردهای خراب مانند برد کامپیوتر خراب، برد لپ تاپ خراب ، برد موبایل و تبلت خراب تمرین کنیم.
روش کار با ابزارهای تعمیرات بدین صورت است که بطو مثال اگر شما بخواهید آی سی و قطعاتی که پایه های آن بسیار ریز و بهم چسبیده است را برداریم باید از مایع فلکس، کمی قلع و روغن فلکس استفاده کنیم. این مواد هر یک برای نوعی برد مانند موبایل، تبلت، لپ تاپ، بردهای صنعتی و غیره متفاوت است.

برای اینکه به بورد آسیب وارد نکنیم حتما از مواد خوب برای درآوردن و جا زدن استفاده کنید. برای در آوردن آی سی ها از پنس استفاده کنید. ابزاری بنام آی سی کش هم برای در آوردن و جا زدن چیپست ها و آی سی های بزرگتر استفاده میشود. این قطعات الکترونیک با هوای گرم، اشتاینر و یا بی جی ای ماشین جداسازی میشوند.

•  ابزار الکترونیک
•  ابزار کارگاه الکترونیک
•  تجهیزات الکترونیک
• دستگاه های الکترونیکی